پاورپوینت بررسی سبک معماری مادها و هخامنشیان
بخشی از مطلب
آریایی ها اقوام ساکن در قفقاز و در کنار دریاچه آرال بودند که از حدود
2000 ق . م به سوی ایران مهاجرت کردند . در فارسی قدیم به آریا ، و در
سانسکریت به آن ایری می گفتند ، تعدادی از این اقوام به سمت اروپا ( آلمان )
و تعدادی به هند رفتند . این اقوام در ایران در کنار دریاچه رضاییه مستقر
شدند و در سال 708 ق . م اولین حکومت قدرتمند ایران را به وجود آوردند .
مرکز حکومت ماد ها هکمتانه یا اکباتان ( همدان امروزی ) بوده است .
معماری
معماری ماد ها عمدتا به صورت هنمر صخره ای ، سنگی و مقابر دخمه ای است .
اتاقکها و آرامگاهها تماما به وسیله تیشه در دل کوه تراشیده شده و دارای
ستون ، ایوان و سکو نیز بوده اند . درگاهها معمولا رو به آفتاب بوده است .
در داخل دخمه های بر روی بدنه کوه نقش برجسته هایی مشاهده می شود که
نمایانگر صحنه های ستایش و عبادت است .
البته باید بپذیریم کسانی که این نوع معماری را در دل کوه به وجود آورده
اند مطمئنا می توانستند در دشت نیز با آجر و چوب و گل خانه هایی بسازند اما
آثار چندانی از اینگونه معماری در دوران ماد باقی نمانده است . و تنها می
توان به دژ و قلعه واقع در نوشیجان تپه در نزدیکی ملایر اشاره کرد . آثار
معماری مادی : داوود دختر در ممسنی فارس ، خورزن در همدان ، فخریکا در مها
باد ، آرامگاه قزقاپان در کردستان عراق ، شیرین و فرهاد در صحنه ( کرمانشاه
) ، دکان داوود در سرپل ذهاب ( تصویر3)، سه دخمه سنگی در اسحاق وند و
سکاوند در ناحیه هرسین ، تپه زیویه در کردستان ، قلعه و دژ در نوشیجان تپه
نزدیک ملایر .
در دخمه دکان داوود در سر پل ذهاب برای اولین نقش برجسته شخصی را می بینیم
که « برسم » به دست گرفته و در حال نیایش است « برسم » شاخه یا ترکه چوبی
است به شکل نیلوفر یا گل لوتوس که در دست زرتشت دیده شده است .نمونه های
دیگر معماری صخره ای در ایران
همانگونه که ذکر شد مهم ترین آثار معماری صخره ای در ایران در خدمت
اعتقادات مذهبی و دینی بوده است . اما در اینجا لازم است به نمونه های
مسکونی این نوع معماری نیز اشاره شود .
از شاخص ترین روستاهای صخره ای می توان از روستای میمند در نزدیک کرمان و
روستای کندوان در نزدیکی تبریز نام برد. اقوامی که به ساخت این روستاها
اقدام نمودند ، از پذیرفتن حاکمیت و فرمانروایی مبتنی بر زور و قتل و غارت
سرباز می زدند . به این دلیل در بین کوههای پرفراز و نشیب و بریدگی های
متعدد که از نظر طبیعی برای دفاع بسیار مناسب بود ،برای خود پناهگاه هایی
تعبیه می کردند و در دامنه این کوههای مسکونی وجود مزارع و باغ های آنها
منظره های زیبایی را بوجود آورده است .
هخامنشی
اقوام پارسی از میان دره های کوههای زاگرس به طرف جنوب و جنوب شرقی شوش
آمده و در آنجا در ناحیه ای که جزو کشور های ایلامی بود مستقر گردیدند .
هخامنش موسس کشور پارسیان بود که بعد از او پسرش به چیش پیش شهر انشان (
مسجد سلیمان کنونی ) را در اختیار گرفت و ناحیه پارس را به تصرف درآوردند .
پس از مرگ او حکومت بین دو پسرش «آریارمنه » پاذشاه کشور پارس و کوروش
تقسیم گردید . کمبوجیه فرزند کوروش اول دو کشور نینوا و پارس را متحد ساخت (
559- 600 ق. م)
و پیروزی کوروش بزرگ در سالهای 530 – 559 ق . م بر استیاک پادشاه ماد کشور پارس را با کشور ماد متحد ساخت .
معماری
خصوصیات کلی معماری دوران هخامنشی را به طور خلاصه می توان اینگونه برشمرد:
استفاده از تخته سنگ های باد بر ( سنگ هایی که اطراف آن تراش خورده و میان
آن با برجستگی های طبیعی نتراشیده است ) – ساختمان ها اغلب بر روی صفه های
مصنوعی تکیه داده بر کوه ساخته می شده است . – پی ریزی با استفاده از قلوه
سنگ ها بدون استفاده از ملات – نمونه معماری خشک و بدون ملات ، تخته سنگ
ها به وسیله سرب مذاب و یا بست های فلزی به یکدیگر متصل می شدند . – مصالح
بکاررفته سنگ – خشت خام و چوب ، سقف ها مسطح و چوبی ساخته می شدند .
آثار معماری
کوروش در پاسارگاد مجموعه ساختمان هایی همراه با کاخ ها ( بارعام – تشریفات ) و یک آرامگاه و چند آتشکده و یک باغ مصفا می سازد .
در فضای معماری کاخ ستون سازی شروع می شود . برای اولین بار در تالارها
عظمت و بزرگی بنا را شاهد هستیم چرا که بیشتر کاخ ها و بنا ها ی هخامنشی با
ستون ساخته شده اند . استاندارد ستونهای هخامنشی مخصوص خود است یعنی 14
برابر قطر ستون را برای بلندی ستون می گرفتند . بعضی از ستون ها بیش از 20
متر ارتفاع دارد . چهار فضای مشخص تقریبا در تمام مجموعه های کاخ سازی این
دوره دیده می شود که این عناصر در سنت کاخ سازی دوران های بعدی تاریخ ایران
نیز ادامه دار شدند : 1- دروازه اصلی 2- تالار پذیرایی 3- تالار بار عام
و.....
