پاورپوینت بررسی معماری انواع پلان کاروانسرا در مناطق مختلف
در دوره سلطنت حکومت های اشکانی و ساسانی و بعد از اسلام نیز چاپارخانه ها
برای دستگاه های دولتی اهمیت بسیار داشته اند و چاپار ها علاوه بر انجام
مراسلات، چشم و گوش حکومت نیز بوده اند و اخبار گوناگون را از نقاط مختلف
به مرکز انتقال می دادند.
"در دوره قاجاری مسافران ترجیح می دادند که در چاپارخانه ها اقامت کنند
چون اطاق های آن تمیز تر از اطاق های کاروانسرا بوده. چاپار های این دوره
در مقابل دریافت وجهی مسافران را به مقصد می رساندند."
همانگونه که در قسمت قبل ذکر شد، تعداد بسیار زیادی از کاروانسرا های بین
راهی در ایران باقی مانده؛ ولی چاپارخانه های اندکی از دوران قدیم در کشور
باقی است و ماکسیم سیرو در کتاب خود دلیل آن را این گونه توضیح می دهد: "به
علت های مختلف، این نوع ایستگاه ها اکنون از بین رفته اند و اگر اثری از
ویرانه هایشان باقی مانده باشد زیاد قابل تشخیص نیست. در واقع این
چاپارخانه ها بیشتر با خشت خام یا چینه ساخته شده بود و در بسیاری از موارد
در میان آبادی ها سر راه بودند. گاهی نیز گوشه ای از کاروانسرا اختصاص به
چاپار ها پیدا می کرد."
یکی از چاپارخانه های قدیمی که نسبتاً سالم مانده در کنار کاروانسرای میبد می باشد
این ساختمان ها نیز مانند کاروانسرا ها دارای برج و بارو و محافظین، جهت
تامین امنیت افراد داخل چاپارخانه بوده است. این ساختمان ها به تبعیت از
سایر ابنیه فلات مرکزی ایران، دارای یک حیاط مرکزی بوده اند و آخور ها در
دورتادور این حیاط قرار داشته است. در سه طرف پشت آخور ها، اصطبل ها قرار
داشته که در زمستان و شب هنگام چهارپایان در آنجا نگهداری می شدند. در سمت
چهارم که بین حیاط و جبهه ورودی ساختمان واقع شده، اطاق هایی برای اقامت
چاپار ها و احیاناً مسافران قرار داشته است.و....
فهرست مطالب
بخش اول
آشنایی با کاروانسرا و معماری آن
عملکرد های گوناگون کاروانسرا
معانی و مترداف های کاروانسرا
کاروانسرا
ساباط
رباط
کاربات
خان
تفاوت کارکردی
تاریخچه کاروانسرا
کاروانسرا در دوره هخامنشی
کاروانسرا در دوره اشکانی
کاروانسرا در دوره ساسانی
پلان کاروانسرای دروازه گچ
مربوط به دوره ساسانی
کاروانسرا در دوره اسلامی
عصر طلایی در دوره صفویه
عناصر تشکیل دهنده کاروانسرا
معماری کاروانسراها
چاه اب یا اب انبار
نما و بام در کاروانسرا
حیاط کاروانسرا ها (باغ سراها)
باغچه بندی و فرم چلیپایی
چاپارخانه
سرعت حرکت چاپارها
چاپارخانه ها در دروه های بعدی
چاپارخانه های باقی مانده
چاپارخانه میبد
بخش دوم
انواع کاروانسرا بر اساس پلان
انواع کاروانسراها بر اساس موقعیت قرارگیری
دسته بندی کلی کاروانسرا های ایران
کاروانسراهای حیاط دار مناطق کویری
کاروانسراهای بدون حیاط حاشیه ی خلیج فارس
کاروانسراهای کاملاً پوشیده ی مناطق کوهستانی
مانند کاروانسرای امامزاده هاشم
انواع کاروانسراهای حیاط دار
1-کاروانسراهای مدور
کاروانسرای زین‌الدین مهریز استان یزد
کاروانسرای زیزه – جاده کاشان به نطنز
کاروانسراهای چند ضلعی حیاط دار
کاروانسرای امین اباد
کاروانسرای خان خوره
کاروانسرای دو ایوانی
کاروانسرای خوشاب
کاروانسرای دوکوهک جاده شیراز به فهلیان فارس
کاروانسرای رباط شرف
کاروانسرای تی تی
4-کاروانسرها با تالار ستوندار
کاروانسرای عسگرآباد
کاروانسرای خاتون آباد
کاروانسرای دالکی
مصالح و مشخصات
کاروانسراهای چهار ایوانی
کاروانسرای چهارایوانی سن سن واقع در جاده قم به کاشان (صفویه)
کاروانسرای چهارایوانی چاکرو در جاده کرمان به مشهد (صفویه)
کاروانسرای چهارایوانی ریواد و بستان – جاده نایین – اصفهان
کاروانسراها با پلان متفرقه
کاروانسرای تنک زنجیران
کاروانسرای عباسی جلفا
کاروانسرای خواجه نظر
